Dân bản Rào Tre xã Hương Liên huyện Hương Khê lâu nay vẫn sống dựa vào nguồn trợ cấp và nguồn thực phẩm săn bắt hái lượm. Để khắc phục tình trạng này, đồng thời giúp bà con hòa nhập cộng đồng, nghề trồng lúa nước đã được du nhập. Mới đây Công ty cổ phần Giống cây Trồng Hà Tĩnh  đã chuyển giao cho bà con một số giống lúa mới, đồng thời phối hợp với Bộ đội Biên Phòng tiến hành tập huấn, cầm tay chỉ việc, giúp bà con làm quen với công việc sản xuất lúa nước. Kết quả cho thấy: các giống lúa mới không chỉ mang lại năng suất vượt trội tại bản Rào Tre, mà còn góp phần làm thay đổi tập quán sản xuất, tập quán sinh hoạt, ý thức vươn lên ổn định cuộc sống của bà con dân bản.

Là một xã miền núi, diện tích đất cấy lúa nước của Hương Liên huyện Hương Khê rất ít. Điều này đã ảnh hưởng đến hoạt động canh tác của người dân nói chung và đồng bào dân tộc Chứt nói riêng. Trước tình trạng đó, Đảng bộ, chính quyền xã Hương Liên đã đưa ra nhiều giải pháp, trong đó tập trung phát triển nông nghiệp gắn với định canh, định cư mở rộng diện tích lúa nước để giải quyết lương thực tại chỗ cho nhân dân.  Để phát triển nhanh diện tích lúa nước trong điều kiện vùng núi chủ yếu là đất dốc, Hương Liên đã đầu tư xây dựng vùng sản xuất lúa nước, chuyển giao giống mới, kỹ thuật canh tác tiến bộ; phát triển thuỷ lợi nhỏ tận dụng nguồn nước khe suối cho cây lúa phát triển. 

Sản xuất lúa nước đã đến với dân Bản rào tre

Nhà ông Hồ Phượng trước đây không biết trồng lúa nước nên năm nào cũng thiếu ăn. Gần đây ông được xã chia cho 2 sào lúa nước, và từ vụ xuân 2018 được Công ty Cổ phần Giống cây trồng hỗ trợ giống lúa mới đưa vào sản xuất. Đến nay hai sào lúa đã chín. Ông Phượng cho biết: quá trình làm gặp rất nhiều khó khăn do dân bản chưa quen với cách gieo trồng giống mới. Nhưng được cán bộ tỉnh, cán bộ huyện hướng dẫn kỹ thuật, hỗ trợ giống, cách thức chăm bón, nên bà con từng bước đã nắm bắt được các khâu kỹ thuật, nhất là làm cỏ, bón phân. Từ hiệu quả đã được chứng minh, nhiều gia đình trong bản cũng muốn làm theo mô hình canh tác mới này. 

     Vụ Xuân 2018, Công ty cổ phần Giống cây trồng Hà Tĩnh hỗ trợ 40 hộ dân tộc Chứt bản Rào Tre xã Hương Liên giống lúa lai TH3-5 và Giống lúa thuần chất lượng cao BQ để triển khai mô hình canh tác trên 3,5ha ruộng lúa nước, cùng các loại phân bón lót, thuốc trừ sâu, chuyển giao kỹ thuật... Quy trình sản xuất từ khi ngâm hạt giống, ủ mầm, bắc mạ, cấy, chăm sóc... đều do cán bộ kỹ thuật công ty trực tiếp hướng dẫn. Được triển khai sản xuất giống lúa mới, đồng bào dân tộc Chứt hết sức phấn khởi. Những buổi trình diễn sản xuất lúa do Công ty cổ phần giống cây trồng Hà Tĩnh phối hợp với Bộ đội Biên Phòng và chính quyền địa phương tổ chức đều có sự tham gia tích cực của các gia đình. Kết quả là cây lúa lai TH3-5 và lúa thuần chất lượng cao BQ đã không phụ lòng người, “đứng” vững trên đồng ruộng của bản Rào Tre với kết quả ngoài mong đợi. Mùa vụ thực nghiệm đầu tiên, năng suất lúa lai đạt 2-2,5 tạ/sào, tăng gấp hai lần so với các vụ sản xuất trước đó.

      Việc chuyển giao thành công cây lúa nước tại bản Rào Tre đã cơ bản giải quyết được vấn đề lương thực tại chỗ. Bà con đã có thể tự sản xuất và đủ ăn. Tuy nhiên, để thay đổi được tập quán canh tác của bà con đồng bào dân tộc thiểu số là chuyện không hề đơn giản. Muốn vậy, cán bộ chuyên môn phải cầm tay chỉ việc; mở các lớp tập huấn chuyển giao khoa học kỹ thuật, kể cả đưa lực lượng cán bộ khuyến nông cơ sở cùng ăn, cùng ở và hướng dẫn trực tiếp đến từng hộ. Khi có hạt thóc ăn, bà con bắt đầu nhận ra cần phải cấy lúa để đảm bảo cuộc sống ấm no. Điều đáng ghi nhận là giờ đây bà con dân tộc Chứt đã có ý thức hơn rất nhiều. Hầu hết công đoạn sản xuất bà con đã có thể trực tiếp tham gia. Khi lúa chín, được sự nhắc nhở của bộ đội biên phòng, mọi người đã biết tập trung nhân lực, giúp đỡ lẫn nhau cùng xuống ruộng để thu hoạch. Với cách chuyển giao kỹ thuật theo hướng “cầm tay chỉ việc” và chính sách hỗ trợ giống, phân bón... của các đơn vị, đồng bào dân tộc Chứt ở bản Rào Tre xã Hương Liên huyện Hương Khê đang từng bước  làm quen với phương thức sản xuất mới, hướng tới tự mình có thể chăm lo cuộc sống.

       Có thể khẳng định, phát triển lúa nước ở Bản Rào Tre không chỉ giúp dân bản dần dần tự túc được lương thực, mà còn tạo điều kiện để bà con biết định canh định cư, biết ứng dụng các tiến bộ KHKT vào sản xuất và biết tổ chức sản xuất một cách có hiệu quả, qua đó góp phần bảo vệ môi trường sinh thái, gắn với bảo vệ rừng. Do vậy sản xuất lúa nước ở bản Rào Tre không chỉ có ý nghĩa về thúc đẩy phát triển kinh tế mà còn có ý nghĩa thiết thực về mặt xã hội.  

Xuân Hồng