Theo Dự báo của Trung tâm dự báo khí tượng thuỷ văn Trung ương, tình hình thời tiết năm 2019 diễn biến phức tạp ảnh hưởng đến hoạt động nuôi trồng trồng thủy sản nói chung và nuôi nghêu nói riêng. Ở tỉnh ta, trong những năm gần đây nghề nuôi nghêu ở các huyện, thị xã ven biển có bước phát triển khá. Với diện tích nuôi từ 200 - 300 ha, sản lượng đạt 2.000 - 2.500 mỗi năm đã đem lại thu nhập đáng kể cho người dân. Tuy nhiên, việc áp dụng kỹ thuật trong nuôi nghêu còn nhiều hạn chế, nhiều vùng nuôi lâu năm nhưng công tác cải tạo, vệ sinh phòng dịch tại các bãi nuôi chưa được quan tâm đúng mức; một số hộ còn thả nuôi với mật độ quá dày. Đặc biệt vào giai đoạn giao mùa một số vùng nuôi thường gặp hiện tượng nghêu chết. Để nghề nuôi nghêu phát triển một cách có hiệu quả và bền vững; Ngày 12/02/2019, Chi cục Thủy sản đã ban hành công văn số 124/TS-NTTS về việc “Tăng cường các hoạt động quản lý, phát triển nuôi nghêu (ngao)” theo đó, Chi cục Thủy sản đề nghị các địa phương có nuôi nghêu thực hiện tốt một số nội dung sau:
Chỉ đạo người nuôi tăng cường các biện pháp kỹ thuật trong nuôi nghêu thương phẩm
1 .Lựa chọn bãi nuôi
- Vùng nuôi thuộc vùng triều cửa sông ven biển, bãi nuôi từ cao triều đến dưới triều, tốt nhất là từ trung triều trở xuống nơi có thời gian ngập nước lâu nhất trong ngày.
- Chọn bãi nuôi thông thoáng, nước không ứ đọng, độ mặn có thể giao động từ 7 - 35‰.
- Nền đáy phù hợp cho nghêu phát triển là đáy cát hoặc cát bùn (trong đó cát chiếm 70 - 80%).
2. Chuẩn bị bãi nuôi.
Bãi nuôi cần được cải tạo trước khi thả giống; chỗ bãi có đáy rắn phải làm cho xốp lên rồi san bằng; khai mương đễ giữ cho mặt bãi không tích nước.
* Quây lưới quanh bãi nuôi.
- Dùng lưới (4 - 5 mm) chắn xung quanh với độ cao 0,6 - 0,7 m; chân vùi sâu xuống đáy từ 0,2 - 0,3 m.
- Cắm cọc cách đều nhau 1,2 - 1,5 m để giăng lưới, lưới dựng hơi ngả vào trong bãi.
* Cải tạo mặt bãi:
- Làm vệ sinh mặt bãi, thu gom đá, sỏi lớn, mảnh sành sứ, bao nilon...ra xa khỏi mặt bãi.
- Cày xới mặt bãi: Để nghêu con dễ dàng chui xuống sâu, tránh hiện tượng nghêu bị cuốn trôi nước trước khi thả cần phải cày xới mặt bãi. Khi triều rút cạn dùng bừa hoặc cào xới tơi bề mặt bãi khoảng 5 - 10cm. San phẳng mặt bãi, tránh những vũng lồi lõm có cua cá ẩn nấp làm ảnh hưởng đến nghêu nuôi.
(Với những vùng có thời gian nuôi trên 3 vụ, chất hữu cơ lắng đọng ở đáy nhiều, có thể thấy lớp cát đen dày tới vài cm, cần lựa chọn thời điểm cải tạo bãi vào mùa nắng, cày lật mặt bãi, phơi khô làm cho chất độc tích tụ ở đáy được bay hơi trước khi thả vụ mới).
3. Chọn giống và thả giống.
- Trước khi thả nuôi phải loại bỏ các cá thể bị dập vỡ, mùi hôi thối.
- Nghêu giống vận chuyển ở nơi khác về nuôi nên vận chuyển về ban đêm, thời gian vận chuyển < 12 giờ.
- Thả giống lúc nước bắt đầu lên, rải đều con giống trên mặt bãi.
- Thời gian thả giống bắt đầu từ tháng 4 đến tháng 6.
- Mật độ thả nuôi: dưới 250 con/m2 (kích cỡ giống thả 500 - 800 con/kg)
4. Chăm sóc và quản lý
- Nghêu là loài ăn lọc, thức ăn của chúng là các động, thực vật phù du, mùn bã hữu cơ trong môi trường nước cho nên không cần cho ăn trong quá trình nuôi. Tuy nhiên, nghêu là đối tượng rất mẫn cảm với sự thay đổi đột ngột của môi trường như: ngọt hoá, nhiệt độ nước quá cao >32oC kéo dài nhiều ngày, nguồn nước bị ô nhiễm....gây chết nghêu hàng loạt.
- Khi thấy hiện tượng nghêu trồi lên bề mặt đáy thì nhanh chóng có biện pháp di chuyển kịp thời.
- Thường xuyên kiểm tra lưới chắn, nhất là chân lưới để nghêu không bị sóng đánh ra ngoài bãi nuôi. Khi nước triều rút, nhặt bỏ các rác thải, loại bỏ nghêu chết (nếu có) nhằm làm giảm ô nhiễm bãi nuôi.
- Thường xuyên bảo vệ nghêu nuôi khỏi một số địch hại: Cua, ghẹ, các loại ốc mỡ trơn, ốc hoa..
5. Phương pháp phòng trị một số bệnh thường gặp
Hiện tượng nghêu chết nhiều và biện pháp xử lý
- Hiện tượng: Trước hết nghêu chui lên mặt bãi gọi là “nổi đầu”, cơ khép vỏ lỏng ra, ống nước lỏng ra, ống nước ra hết lực phun nước, màu sắc vỏ biến nhạt, màu thịt từ trắng sữa chuyển sang màu đỏ tươi, rồi đến màu đen, hai vỏ mở rồi chết. Thời gian từ khi mới “nổi đầu” đến khi chết hàng loạt khoảng 3 - 4 ngày.
- Nguyên nhân:
+ Mùa vụ: Đa số nghêu chết khi nhiệt độ cao vào tháng 6 - 7, thời gian này sau khi đẻ trứng phóng tinh nghêu rất gầy yếu. Vào lúc mưa nhiều nhiệt độ thấp, độ mặn thấp, nhiệt độ trên bãi quá cao, dễ phát sinh hiện tượng nghêu chết hàng loạt. Đặc biệt bãi không bằng phẳng, có chổ nước đọng rất dễ phát sinh nhiệt độ cao dẫn đến nghêu chết.
+ Khu vực: Nơi ở là vùng triều tương đối cao, chất đáy cứng, có nhiều bùn, nghêu rất dễ bị chết. Đặc biệt là vùng cao triều vào con nước nhưng thời gian nước rút tương đối dài, cũng dẫn đến nghêu chết.
+ Vi sinh vật: Môi trường xấu đi nghêu dễ bị chết. Khi nghêu chết thịt thối rữa rất nhanh, ô nhiễm cả bãi do tác dụng của vi sinh vật phân huỷ, làm cho hiện tượng nghêu chết lây lan ra toàn bãi dẫn đến nghêu chết hàng loạt.
- Biện pháp phòng hiện tượng nghêu chết: Tăng cường quản lý, mật độ thả nuôi hợp lý, khống chế thời gian nuôi và khai thác. Kịp thời loại bỏ hiện tượng nghêu “nổi đầu” và nghêu chết. San phẳng bãi nuôi, tránh nước ứ đọng và nhiệt độ cao cục bộ.
6.Thu hoạch
- Mùa vụ để thu nghêu thịt tốt nhất vào tháng 4 - 7 hàng năm, thời điểm này nghêu rất béo, tỷ lệ thịt so với vỏ cao (8 -10%). Tiến hành thu hoạch với kích cỡ chiều cao vỏ 36 - 37mm, tương đương 45 - 50con/kg.
- Cần thu nghêu lúc triều rút, lúc này chúng đã ăn no, thải các vật thừa trong vỏ, chỉ giữ lại nước nên thịt nghêu rất sạch.
- Có thể thu tỉa hoặc thu hoạch đại trà.
7. Chỉ đạo, hướng dẫn người nuôi thực hiện các biện pháp phòng ngừa và phắc phục hiện tượng nghêu chết khi thời tiết bất lợi, sương muối
- Đối với những bãi nuôi có mật độ cao cần san thưa để giảm sự cạnh tranh thức ăn và không gian sống.
- Nghêu đạt kích cở thương phẩm nên thu hoạch để giảm mật độ và tránh thất thu do bị chết tiếp.
- Không nên thả giống mới ở thời điểm hiện tại bãi nghêu vẫn còn nghêu bị chết chưa thu gom hết và các bãi chưa được cải tạo sau thời gian nuôi dài.
- Đề nghị địa phương có quy hoạch nơi thu gom xác nghêu chết để người nuôi có thể mang tiêu hủy đúng nơi quy định, tránh ảnh hưởng đến nghêu sống và môi trường sinh thái của vùng nuôi. Đồng thời giám sát việc thu gom xác nghêu và chôn lấp theo quy định một cách triệt để. Hướng dẫn các hộ nuôi cải tạo bãi nuôi nghêu đúng quy trình./.
Sỹ Công - Chi cục Thủy sản |
