Vụ lúa Hè Thu năm 2024 tại Hà Tĩnh chuẩn bị khép lại với nhiều niềm vui. Khi công cuộc dồn điển đổi thửa xây dựng cánh đồng mẫu lớn tiếp tục được đẩy mạnh; loạt giống lúa chủ lực trên đồng ruộng tiếp tục khẳng định năng suất vượt trội; nông dân đảm bảo lịch thời vụ tăng cường áp dụng khoa học kỹ thuật trong đầu tư thâm canh, chú trọng chăm sóc và kiểm soát tốt sâu bệnh hại. Lúa không chỉ được mùa mà còn bán được giá cao, nông dân hết sức phấn khởi.  

Về xứ đồng thôn Tân Sơn, xã Kỳ Thọ, huyện Kỳ Anh vào những ngày đầu tháng 9. Không khí ngày mùa nhộn nhịp hẳn vì những cỗ máy như đang tốc lực hết công suất để kịp thu hoạch lúa cho bà con giai đoạn cuối vụ nhằm né tránh thời tiết bất lợi có thể xảy ra.Vụ Hè Thu năm nay, bà con nông dân thôn Tân Sơn càng phấn khởi hơn vì là vụ đầu tiên đưa giống mới Q5 vào sản xuất, cho năng suất cao, thương lái thu mua tại chân ruộng với giá cao hơn những năm trước.

Ông Lương Đình Luận ở thôn Tân Sơn, xã Kỳ Thọ là một trong số những nông dân mạnh dạn đưa giống lúa mới vào sản xuất phấn khởi cho biết: “Cánh đồng xứ này đất cát nhiễm phèn, thường xuyên chịu ảnh hưởng nặng nề của thiên tai, nên năng suất lúa Hè Thu hàng năm chỉ đạt từ 48 – 50 tạ/ha. Nhưng vụ Hè Thu này, tôi và một số hộ dân đã mạnh dạn đưa giống Q5 vào sản xuất. Qúa trình chăm sóc, lúa ít sâu bệnh, cứng cây, chống đổ ngã tốt, đến kỳ chín, bông to, hạt sít, tỷ lệ hạt chắc cao, năng suất vượt trội (2,8 tạ/sào), giá bán lúa tươi tại ruộng 6.500 đồng/kg, cao hơn những năm trước nên chúng tôi phấn khởi lắm.”.

Giống mới được sản xuất tại thôn Tân Sơn, xã Kỳ Thọ cho năng suất vượt trội

        Vụ Hè Thu năm nay, huyện Kỳ Anh gieo cấy hơn 4.650 ha lúa, đạt trên 100% kế hoạch. Theo ông  Phan Công Toàn- Trưởng phòng NN&PTNT huyện Kỳ Anh, thắng lợi vụ lúa Hè Thu tại huyện Kỳ Anh ngoài yếu tố thời tiết thuận lợi phải nói đến việc cơ cấu giống lúa phù hợp, các giống lúa đều đáp ứng nhu cầu thị trường, có thời gian sinh trưởng dưới 100 ngày, trong đó, nhóm giống thích ứng diện rộng và ổn định như: Khang dân 18, Khang dân đột biến, nếp 98, giống mới có triển vọng Q5 ,... và một số giống khác. Việc bố trí đồng nhất về giống, về thời vụ trên những cánh đồng sau dồn điền đổi thửa hình thành các cánh đồng lớn  đã tạo thuận lợi trong chăm sóc, điều tiết nước nên lúa Hè Thu ở Kỳ Anh sinh trưởng và phát triển tốt hơn vụ Hè Thu những năm trước, năng suất đạt 56 tạ/ha.

Ngoài tập trung về bộ giống lúa chủ lực, thời vụ sản xuất, thì việc điều tiết nước cũng được các địa phương đặc biệt quan tâm. Tại xã Đỉnh Bàn, huyện Thạch Hà có 120 ha đất sản xuất nông nghiệp. Nhiều năm nay, nông dân địa phương chỉ sản xuất được vụ lúa Xuân, còn vụ Hè Thu phải bỏ hoang vì thiếu nước. Thế nhưng, được huyện Thạch Hà hỗ trợ 150 triệu đồng xây dựng Trạm bơm dẫn nước từ hồ Rú Mốc về địa phương, bà con thôn Vĩnh Hòa đã sản xuất được 21ha lúa Hè Thu, năng suất đạt 54 tạ/ha.

Ông Hồ Đức Nam - người dân thôn Vĩnh Hòa phấn khởi: “Được sự hỗ trợ của huyện và xã, gia đình tôi gieo 3 sào lúa Hè Thu, thu về hơn 7 tạ. Đây cũng là năm đầu tiên gia đình tôi sản xuất thành công vụ lúa Hè Thu sau nhiều năm bỏ hoang diện tích canh tác vì thiếu nguồn nước.Tôi cũng như rất nhiều người dân tham gia sản xuất vùng này đều rất vui mừng, hi vọng những năm tới, diện tích sản xuất sẽ được mở rộng để bà con có thêm thu nhập”.

Cùng với việc đẩy mạnh chuyển đổi ruộng đất, dồn điền đổi thửa, đầu tư hệ thống tưới tiêu và cơ cấu bộ giống có tiềm năng vào sản xuất, ngành Nông nghiệp cũng đã chủ động lồng ghép các chính sách, chương trình để xây dựng các mô hình sản xuất áp dụng quy trình thực hành sản xuất tốt, đảm bảo an toàn thực phẩm. Trong đó, các mô hình sản xuất lúa theo tiêu chuẩn hữu cơ đang ngày càng được nhân rộng.

Ông Nguyễn Đức Viết ở thôn Tân Hương, xã Tùng Lộc phấn khởi khi lúa sản xuất theo tiêu chuẩn hữu cơ cho năng suất ổn định, giá bán cao.

Từ thành công sản xuất lúa theo tiêu chuẩn hữu cơ gắn với liên kết tiêu thụ sản phẩm  ở xã Cẩm Bình, huyện Cẩm Xuyên, vụ Hè Thu năm 2024, Trung tâm Khuyến nông Hà Tĩnh tiếp tục triển khai mô hình này tại xã Tùng Lộc, huyện Can Lộc với quy mô 5 ha nhằm giúp bà con nông dân tiếp cận với các tiến bộ KHKT, góp phần thay đổi tư duy và phương pháp tổ chức sản xuất, góp phần bảo vệ môi trường, hệ sinh thái đồng ruộng, thích ứng biến đổi khí hậu, nhằm nâng cao giá trị lúa gạo, nâng cao thu nhập cho người nông dân.

Ông Nguyễn Đức Viết ở thôn Tân Hương, xã Tùng Lộc, huyện Can Lộc là một trong những hộ tham gia mô hình chia sẻ: Vụ Hè Thu này, gia đình tôi đã gieo cấy hơn 6 sào lúa giống Bắc Thịnh theo tiêu chuẩn hữu cơ do Trung tâm Khuyến nông tỉnh hướng dẫn. Đây cũng là vụ lúa đầu tiên tôi và nhiều bà con trong thôn được tiếp cận sản xuất theo quy trình hữu cơ nên  ban đầu khá bỡ ngỡ, lo lắng. Nhưng khi bắt tay vào thực hiện, cả quá trình lúa chỉ bón phân hữu cơ, không dùng thuốc BVTV hóa học, không phun thuốc trừ cỏ nên không làm ảnh hưởng đến sức khỏe chính người làm ruộng, đất ruộng được cải tạo, cho sản phẩm lúa gạo an toàn, năng suất ổn định, giá bán cao nên chúng tôi khá yên tâm để tiếp tục triển khai những vụ tiếp theo.

Đến thời điểm hiện tại, các địa phương trong tỉnh đã thu hoạch được trên 95%  diện tích trên tổng số 45.000ha lúa Hè Thu, năng suất dự kiến đạt gần 52 tạ/ha, cao hơn vụ Hè Thu năm ngoái từ 1 – 2 tạ/ha. Cùng với được mùa, giá bán lúa cũng ở mức cao nhất trong nhiều năm trở lại đây, dao động từ 6.000 - 6.500 đồng/kg lúa tươi, lúa đã phơi khô dao động 8.000 -8.500 đồng/kg (tùy loại).

 Không chỉ được mùa mà lúa được bán với giá cao nên bà con nông dân hết sức phấn khởi.

Nói về nguyên nhân thắng lợi, ông Nguyễn Trí Hà - Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và BVTV tỉnh Hà Tĩnh phân tích: Trước hết, phải nhấn mạnh đến yếu tố thời tiết năm nay khá thuận lợi cho các giai đoạn sinh trưởng phát triển quan trọng của cây lúa; cùng với đó sâu bệnh ít gây hại, lượng nước tưới đầy đủ, nên đã tạo điều kiện để lúa sinh trưởng và phát triển tốt. 

Bên cạnh thời tiết thuận lợi, sâu bệnh ít xảy ra thì kết quả này cũng phản ánh sự chỉ đạo sát sao của ngành Nông nghiệp trong cơ cấu giống và thời vụ. Theo đó, ngoài các giống chủ đạo như Nếp 98, Khang dân 18, Xuân Mai ngành Nông nghiệp đã chú trọng cơ cấu các giống lúa năng suất, chất lượng cao như: Bắc Thịnh, Thiên ưu 8, Hà Phát 3, BT09. Bên cạnh đó, tiến hành khảo nghiệm một số giống có tiềm năng phù hợp với điều kiện canh tác như  DT82, THP 16 và Q5 để đánh giá và cơ cấu sản xuất những vụ tiếp theo.

 Kết quả đó cũng phản ánh sự thành công của việc  thực hiện Nghị quyết số 06-NQ/TU ngày 18/11/2021 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh về tập trung, tích tụ ruộng đất phát triển sản xuất nông nghiệp gắn với xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 - 2025 và những năm tiếp theo. Đến nay, toàn tỉnh đã tập trung, tích tụ 9.311,93 ha, đạt 62% chỉ tiêu tại Nghị quyết 06-NQ/TU. Trên cơ sở này, các địa phương xây dựng các cánh đồng mẫu lớn, đồng bộ về hạ tầng, thuận lợi cho đưa cơ giới hóa vào sản xuất, góp phần đẩy nhanh tiến độ thu hoạch Hè Thu, né tránh được thời tiết bất lợi xảy ra. Nhiều doanh nghiệp đã tham gia, phối hợp với ngành chức năng, các địa phương tăng cường áp dụng các quy trình sản xuất an toàn (VietGAP, hữu cơ,...), ứng dụng khoa học - kỹ thuật để từng bước xây dựng thương hiệu, truy xuất nguồn gốc sản phẩm lúa gạo nhằm nâng cao giá trị trên đơn vị diện tích gieo cấy. Thắng lợi toàn diện này là tiền đề thúc đẩy kinh tế nông nghiệp, nông thôn tiếp tục phát triển bền vững./. 

Nguyễn Hoàn